кем булһа ла

что вам угодно? — һеҙгә ни кәрәк?

как вам будет угодно — һеҙгә нисек яйлы булыр

где угодно — ҡайҙа булһа ла

какой угодно — ниндәй булһа ла, теләһә ниндәй

как угодно — нисек булһа ла, теләһә нисек

когда угодно — ҡасан булһа ла, теләһә ҡасан

кто угодно — кем булһа ла, теләһә кем

куда угодно — ҡайҙа булһа ла, теләһә ҡайҙа

откуда угодно — ҡайҙан булһа ла, теләһә ҡайҙан

сколько угодно — күпме (ни саҡлы) булһа ла, теләһә күпме

что угодно — нимә булһа ла, теләһә нимә

что угодно можете купить — нимә булһа ла ала алаһығыҙ

если угодно — әйтәйек, кәрәк икән

не угодно ли — кәрәк түгелме

сколько душе угодно — йәне теләгәнсә

приходи либо сегодня, либо завтра — йә бөгөн, йә иртәгә кил

либо пан, либо пропал — йә уңа, йә туңа

кто-либо — кем булһа ла

что-либо — нимә булһа ла

куда-либо — ҡайҙа булһа ла

откуда-либо — ҡайҙан булһа ла

если кто-нибудь придёт, то позови меня — берәйһе килһә, мине саҡыр

у него был сын — уның улы бар ине

малыши были в детском саду — сабыйҙар балалар баҡсаһында ине

днём я буду на работе — көндөҙ мин эштә булам

вчера был сильный ураган — кисә көслө дауыл булды

он и сам скоро будет — ул үҙе лә тиҙҙән килеп етер

отец был учителем — атаһы уҡытыусы ине

моя мама была врачом — әсәйем врач булған

сад был посажен школьниками — баҡса уҡыусылар тарафынан ултыртылған булған

он будет играть на скрипке — ул скрипкала уйнаясаҡ

будь что будет — ни булһа ла булыр

ни булһа, шул булыр; была не была — булһа – булыр, булмаһа – юҡ

бөткән баш бөткән; быть заодно с кем — бер һүҙҙә булыу

как быть? — ни эшләргә?, нисек итергә инде?

так и быть — ярай улай булғас

я вернулся домой, а он остался — мин өйгә ҡайттым, ә ул ҡалды

я зайду к вам не сегодня, а завтра — мин һеҙгә бөгөн түгел, ә иртәгә инеп сығырмын

до начала сеанса осталось пять минут, а людей в зал не пускают — сеанс башланырға биш минут ҡалған, ләкин халыҡты залға индермәйҙәр

он учится в вузе, а вот ты не сумел — ул юғары уҡыу йортонда уҡый, ә бына һин булдыра алманың

он человек простой, а ведь имеет вес в обществе — ул ябай кеше, ә шулай ҙа йәмғиәттә абруйы бар

и пришёл?! – А то как же! — килгәнме?! – Элбиттә!

а (не) то — юғиһә, бүтәнсә булһа

иди своей дорогой, а не то получишь от меня — юлыңда бул, юғиһә кәрәгеңде алырһың

можете остаться при своём мнении, а всё-таки я прав — үҙ фекерегеҙҙә ҡалығыҙ, ә мин барыбер хаҡлымын

отец ушёл, а сын продолжал стоять — атаһы китеп барҙы, ә улы тора бирҙе

отец развёл костёр, а дети пошли за ягодами — аталары ут яғып ебәрҙе, ә балалар еләккә китте

вдоль плетня в один ряд посажена смородина, а далее растёт какое-то дерево — ситән буйлап бер рәт ҡарағат ултыртылған, ә унан ары ниндәйҙер ағас үҫеп ултыра

сначала мы посетили выставку, а затем музей — башта күргәҙмәлә, ә һуңынан музейҙа булдыҡ

его пока никто толком не знает, а потому о нём ничего не говорят — уны әлегә бер кем йүнләп белмәй, шуға күрә уның тураһында бер нәмә әйтмәйҙәр ҙә

откололся я от своих друзей, а всё из-за тебя — дуҫтарымдан айырылдым мин, ә барыһы һинең арҡала

он ещё не приехал. А кстати, ты не забыл прихватить с собой документы? — ул әле ҡайтып етмәне. Эйткәндәй, һин үҙең менән документтарыңды алырға онотманыңмы?

а сколько я терпел – уму непостижимо! — ә мин күпме түҙҙем – аҡылға һыймаҫлыҡ!

а как ты туда попал? — ә һин нисек унда барып эләктең?

как ты сказал? – а никак! — нимә тинең? – ә бер нисек тә!

а не то сходил бы в магазин — булмаһа, магазинға барыр инең

спеши, а то опоздаешь — ашығыңҡыра, юҡһа һуңларһың

сходите туда сами, а то пошлите кого-нибудь — унда һеҙ үҙегеҙ барығыҙ, йә булмаһа берәйһен ебәрегеҙ

а? Ничего ведь не слышу, говори отчётливей — ә? Бер нәмә лә ишетмәйем бит, асығыраҡ һөйлә

что ты натворил, а? — нимә эшләнең һин, ә?

вот парень, а! — егете лә егете бит, ә!

кого осрамили ведь, а?! — кемде хур иттеләр бит, ә?!

смотри-ка, что он делает, а? — ҡара әле, нимә эшләй ул, ә?

а-а, это ты? — ә-ә, был һинме ни?

а, вот как! — ә, бына нисек!

а, вот куда вы спрятались! — әһә, бына ҡайҙа йәшенгәнһегеҙ икән!

а, мамочка! Как я рад тебя видеть! — уй, әсәкәйем! Һине күреүемә шундай шатмын!

а, вы ещё сопротивляетесь! — әһә, һеҙ ҡаршылашаһығыҙмы әле!

а! Была не была — эй! Булды ни ҙә, булманы ни

а-а-а, не трогайте меня, ради бога! — уй, алла хаҡы өсөн, миңә теймәгеҙ!

чья это книга? — был кемдең китабы?

чьи это слова? — был һүҙҙәр кемдеке?

герой, чьё имя известно всем — исеме бөтә кешегә билдәле булған батыр

чей бы то ни был — кемдеке булһа ла

чья взяла (возьмёт) — кем еңде (еңер)

в своём доме я властен — үҙ өйөмдә мин хужамын

мы властны выбрать свою дорогу — беҙ үҙ юлыбыҙҙы һайларға хоҡуҡлыбыҙ

властная красота — баш эйҙерә торған матурлыҡ

властное чувство — буйһондороу тойғоһо

властный голос — бойороусан тауыш

властный человек — хакимлыҡ итергә яратыусы кеше

выехать за город — ҡала ситенә сығыу

вынести за скобки — йәйәләр тышына сығарыу

уйти за реку — йылға аръяғына китеү

отдать жизнь за Родину — Ватан өсөн ғүмерҙе биреү (фиҙа ҡылыу)

купить за пять рублей — биш һумға һатып алыу

уплатить за квартиру — фатир өсөн түләү

работать за товарища — иптәш(е) өсөн эшләү

расписаться за жену — ҡатыны өсөн ҡул ҡуйыу

взять за руку — ҡулдан тотоу

тянуть за верёвку — бауҙан тартыу

краснеть за друга — дуҫ өсөн ҡыҙарыу

я рад за вас — һеҙҙең өсөн шатмын

принять за правило — ҡағиҙә итеп ҡабул итеү

считать за честь — намыҫ эше тип һанау

жить за городом — ҡала ситендә йәшәү

за горой — тау артында

стоять за дверью — ишек артында тороу

солнце скрылось за тучами — ҡояш болот артына йәшенде

сидеть за столом — өҫтәл янында ултырыу

гнаться за мальчиками — малайҙар артынан ҡыуыу

следуйте за нами! — беҙҙең арттан барығыҙ!

за весной наступает лето — яҙ артынан йәй килә

день за днём — көн артынан көн

один за другим — береһе артынан икенсеһе, бер-бер артлы

сунуть за пазуху — ҡуйынға тығыу

поставить за шкаф — шкаф артына ҡуйыу

за неимением времени — ваҡыт булмау сәбәпле

за ненадобностью — кәрәкмәү сәбәпле

пойти за водой — һыуға барыу

послать за врачом — табип артынан ебәреү

ухаживать за больным — ауырыуҙы ҡарау

следить за чистотой — таҙалыҡты һаҡлау (тотоу)

смотреть за ребёнком — баланы ҡарау

дело за вами — эш һеҙҙә (ҡалды)

очередь за мной — сират миндә, минең сират

замечать за учеником недостатки — уҡыусыла етешһеҙлектәр күреү

приказ за подписью директора — директорҙың ҡултамғаһы булған приказ

дело за номером два — икенсе һанлы дело

все за, он один против — бөтәһе ыңғай, ул бер үҙе ҡаршы

сесть за стол — өҫтәл артына ултырыу

сесть за руль — руль артына ултырыу

взяться за работу — эшкә тотоноу

приняться за учёбу — уҡырға керешеү

за последние годы — һуңғы йылдарҙа

за лето — йәй эсендә

сделать за два часа что-л. — нимәнелер ике сәғәт эсендә эшләү

мороз за двадцать градусов — һыуыҡ егерме градустан артҡан

ей далеко за сорок — йәше күптән ҡырҡтан уҙған

находиться за десять километров от города — ҡаланан ун километр алыҫлыҡта булыу

благодарить за услугу — хеҙмәт өсөн рәхмәт әйтеү

за что его любить? — нимәһе өсөн уны яратырға?

за несколько дней — бер нисә көн элек

за час до отправления поезда — поезд китерҙән бер сәғәт алда

издавна так повелось — электән үк шулай ғәҙәт булып киткән

с кем поведёшься, от того и наберёшься — кем арбаһына ултырһаң, шуның йырын йырларһың

ни стать, ни сесть — баҫып та, ултырып та булмай

стать на цыпочки — аяҡ осона баҫыу

стать у стены — стена эргәһенә баҫыу

стать в очередь — сиратҡа тороу

стать на вахту — вахтаға тороу

стать на замену — алмашҡа баҫыу

лошадь стала — ат туҡтаны

часы стали — сәғәт туҡтаған

отряд стал в школе — отряд мәктәптә урынлашты

стать на ночёвку — ҡунырға туҡталыу

стать на защиту истины — хаҡлыҡты яҡлар өсөн күтәрелеү

стать в копеечку — бик арзанға төшөү

стал вопрос — мәсьәлә килеп сыҡты

во что бы то ни стало — ни генә булмаһын, нисек кенә булмаһын

стать в тупик — ауыр хәлдә ҡалыу

стать между кем — кемдеңдер араларына инеү, араларын боҙоу

стать на колени — теҙ сүгеү, буйһоноу

река стала — йылға туңды

стать на ноги: — 1) һауығыу, аяҡҡа баҫыу

2) үҙаллылыҡ алыу, аяҡҡа баҫыу; стать у власти — хакимлыҡты алыу

он стал учиться — ул уҡый башланы

стало светать — яҡтыра башланы

не стану спать — йоҡламаясаҡмын

он этого не станет делать — ул быны эшләмәйәсәк

стать взрослым — өлкән кеше булыу

стать агрономом — агроном булып китеү

стать постарше — олоғая төшөү

стало светло — яҡтырып китте

мне стало не по себе — уңайһыҙланып киттем

у меня что-то стало с сердцем — йөрәгемә әллә ни булды

не стало сил — көс бөттө

его не стало — ул үлде

стало быть — тимәк, шулай булғас

станет с кого — -нан/-нән булыр (көт тә тор)

красивая стать — матур һын

под стать: — 1) чему (подобен) оҡшаш булыу, һымаҡ (кеүек) булыу

2) кому-чему (в соответствии с кем-чем) -ға/-гә тура килеү (килеп тороу); с какой стати? — ни өсөн әле?, нишләп әле?, нилектән әле?

нетронутая еда — һис кем ҡағылмаған аш

нетронутые чувства — саф хистәр

он живёт один — ул бер үҙе тора

ребёнок остался дома один — бала өйҙә яңғыҙ ҡалды

в одном платье — күлдәксән генә

одна отрада — торғаны бер ҡыуаныс

в вазе одни яблоки — вазала бары тик алмалар ғына

меня одно беспокоит — мине фәҡәт бер нәмә борсой

в один и тот же час — бер үк сәғәттә

они оба одного возраста — улар икеһе лә бер үк йәштә

казаться одним существом — бер үк зат булып күренеү

какой-л. в ряду сходных — в сочетании с предлогом из

один из них — уларҙың береһе

один из присутствующих — булғандарҙың береһе

в один прекрасный день — көндәрҙең береһендә

ему сказал один человек — уға кемдер әйткән

то один, то другой — йә береһе, йә икенсеһе

одно другому не мешает — береһе икенсеһенә ҡамасауламай

все до одного — барыһы ла

все как один — бер кеше кеүек, барыһы ла бергә, бер күңелдән, бер тауыштан

ни один — һис кем, бер кеше лә

одно и то же — бер үк нәмә

один за другим — бер-бер артлы

один на один — икәүҙән-икәү, икәү генә

один к одному — береһенән-береһе (беренән-бере) яҡшыраҡ

одно к одному — бере өҫтөнә бере

одно из двух — икенең бере

один-одинёшенек — япа-яңғыҙ

один-единственный — берҙән-бер

по одному — бер-бер артлы, берәрләп

ставить на одну доску с кем — тиң һанау (күреү), бер ҡалыпҡа һуғыу, бер дәрәжәгә (рәткә) ҡуйыу

он и действительно был такой — ул ысынлап та шундай ине

она такая красивая — ул шундай сибәр

такое увидеть — шундай нәмә күреү

в таком случае — улай булғас, улайһа

до такой степени — шул тиклем (саҡлы, дәрәжәлә)

что такое? кто-что — был нимә?, кем ул?, ул үҙе кем?

что же тут такого? — бында иҫ китерлек нимә бар һуң?

кое-где видятся кусты — унда-бында ҡыуаҡлыҡтар күренә

мне виделся страшный сон — миңә ҡурҡыныс төш күренде

видеться с товарищами — иптәштәр менән осрашыу

мы видимся часто — беҙ йыш күрешәбеҙ

делается темно — ҡараңғылана бара

делаться щедрым — йомартланыу

в стене делаются трещины — стенала ярыҡтар барлыҡҡа килә

что ему (тебе, мне) делается — уға (һиңә, миңә) нимә (ни) булһын

казаться старше своих лет — төҫкә оло күренеү

мне кажется, что я где-то видел его — мин уны ҡайҙалыр күргәндәй булам

он, кажется, уехал — ул киткән, буғай

в любой час — теләһә ҡайһы ваҡытта

любой из вас — теләһә ҡайһығыҙ

любой ценой — нисек кенә булһа ла, хаҡына тормай

не пишет — яҙмай

не знает — белмәй

не поймёт — аңламаҫ

не придёт — килмәҫ

тебе его не одолеть — һин уны еңә алмаҫһың

пиджак не пиджак — пинжәк тиһәң пинжәк түгел

сон не сон — йоҡо йоҡо түгел

говори не говори — әйттең ни, әйтмәнең ни

не река, а гора — йылға түгел, ә тау

невозможно не сказать — әйтмәй мөмкин түгел

нельзя не любить — яратмай мөмкин түгел

как не вспомнишь об этом! — нисек был турала иҫкә төшөрмәйһең!

не сон ли это? — төш түгелме был?

не нужен ли помощник? — ярҙамсы кәрәкмәйме?

не без радости — шатланмайынса мөмкин түгел

я чуть было не упал — мин йығыла яҙҙым

он едва не погиб — ул саҡ һәләк булмай ҡалды

мы не могли наговориться — беҙ һөйләшеп туя алманыҡ

не настолько..., чтобы — -маҫлыҡ/-мәҫлек (дәрәжәлә) түгел

он не настолько болен, чтобы не прийти на работу — ул эшкә килмәҫлек ауырыу түгел

не то..., не то — әллә..., әллә

не то снег, не то дождь — әллә ҡар, әллә ямғыр

не только..., но и — ғына түгел, -да/-дә

не только дети, но и взрослые — балалар ғына түгел, ололар ҙа

не что иное, как — ғына, башҡа бер ни түгел

тем не менее — шулай булһа ла, шулай булыуға ҡарамаҫтан

хотя (и) не..., но (однако) — -маһа ла/-мәһә лә

хотя и не соглашается, но понимает — риза булмаһа ла аңлай

не столько..., сколько — -дан/-дән, -ҙан/-ҙән бигерәк

он не столько умён, сколько находчив — ул аҡыллы булыуҙан бигерәк тапҡыр

не с кем поговорить — һөйләшер кеше юҡ

обернуться лицом к собеседнику — әңгәмәсегә йөҙ менән боролоу

он даже не обернулся — ул боролоп та ҡараманы

обернуться 100 раз — 100 тапҡыр әйләнеп сығыу

всё обернулось иначе — бөтәһе лә икенсе төрлө йүнәлеш алды

дела обернулись в нашу пользу — эштәр беҙҙең файҙаға әйләнде

раньше часа не обернёшься — бер сәғәттә генә әйләнеп ҡайта алмаҫһың

как-нибудь обернёмся — нисек булһа ла етешербеҙ әле

с одним трактором не обернуться — бер трактор менән генә өлгөрөп булмаҫ

обернуться лисой (в лису) — төлкөгә әүерелеү

капитал обернулся за месяц — капитал бер айҙа әйләнеш яһаны